Таайтарыылаах Таҥха ыйа

Тохсунньу – сыл бастакы ыйа, тымныы оройо. Сахалар итэҕэлбитинэн Таҥха хаан ыйа. Таҥха киһи дьылҕатын быһаарааччы. Дьон бу ыйга инники дьылҕаларын билэ, билгэлии сатыыллар. Ордук сүллүүкүн тахсыбыт (ый 14 -19 күннэригэр) кэмигэр түүһээбит түүллэр, билгэлээһиннэр иччилээхтэринэн ааҕыллаллар.

Тохсунньу ый былыр-былыргыттан сахаларга көрүүлэнии ыйынан биллэр.

Орто дойдуга бастакы таҥхаһыт Сээркээн сэһэн эбит. Тохсунньу ыйга сааһы уонна сайыны билгэлииллэр. Бу ыйга тымныйдаҕына от ыйыгар кураан буолар. Оттон хаардаах, былыттаах буоллаҕына от ыйыгар ардахтаах, сүөһү аһын бэлэмнээһиҥҥэ ыарахан күннэри күүтэллэр.

Бу ыйга төрөөбүт киһи: дьаныардаах, үлэтин тиһэҕэр тириэрдэр, сэрэйигэс, айылҕата этэрин батыһар, мындыр, бигэ, тускуллаах буолар.

Биһиги библиотекабыт фондатыгар баар кинигэлэри билиһиннэрэбит:

Таайтарыылаах Таҥха / [хомуйан оҥордулар В.И. Бочонина, Т.М. Нохсорова]. - Дьокуускай : Бичик, 2011. - 160 с.

Тохсунньу ыйга өбүгэлэрбит былыр-былыргыттан таҥха иһиллээн, сэрэбиэй быраҕан, кистэлэҥ эйгэ быыһын сэгэтэн, инникилэрин тымтыктанан көрөллөрө. Ол үгэс күн бүгүҥҥэ диэри сүппэккэ-оспокко, таҥха оонньууларын сэҥээрэр киһи билигин да үгүс. Бу кинигэҕэ араас кэмҥэ бэчээккэ тахсыбыт матырыйааллар, дьон-сэргэ кэпсээнэ түмүллэн киирбит.

Өбүгэ сиэрэ-туома / А.С. Федоров. - Дьокуускай : Бичик, 2011. - 448 с.

Ааптар билиҥҥи сайдыылаах кэмҥэ саха киһитэ үгэһи сөпкө тутуһарыгар анаан өбүгэлэрбит айылҕаны кытта ыкса сибээстээхтик сиэри-туому хайдах толороллорун туһунан бар дьонугар тиэрдэр.

Кинигэ төрүт культураны үөрэтэр, фольклорнай коллективы салайар дьоҥҥо, сиэри-туому интэриэһиргиир ааҕааччы киэҥ эйгэтигэр ананар.

Киһи уонна Дьылҕа /Р.И. Бравина; И.Ю. Пестряков ойуулара. - Дьокуускай: Бичик, 2002. - 160 с.

Кинигэҕэ олох уонна дьылҕа туһунан саха төрүт өйө-санаата, итэҕэлэ арыллар. Олох үс төрүт сүнньүттэн (Айылҕа-Киһи-Айыы) сиэттэрэн, саха Айылҕа оҕото, Айыы оҕото уонна Киһилии киһи диэн өйдөбүлэ быһаарыллар. Кинигэҕэ дьылҕа, ыйаах, төлкө диэн өйдөбүллэри сэргэ толору уонна итэҕэс оҥоһуу, дьол түһэ диэн өбүгэ олоҕу оҥостор толкуйа кэпсэнэр.

Түүл-бит / Р.И. Бравина. - Дьокуускай : Бичик, 2013. - 192 с.

Кинигэҕэ түүл-бит культураҕа, итэҕэлгэ суолтатын туһунан фольклор уонна этнография киэҥ матырыйаалларыгар олоҕуран кэпсэнэр. Түүлү тойоннооһун, бит-билгэ олох хаамыытын кытта тэҥҥэ уларыйыыта, аныгы олоххо туттуллуута арыллар.

Научные труды. [Подготовили к печати: Н. В. Емельянов, П. А. Слепцов.] /Рис. И. И. Попова.-Якутск: Кн. изд-во, 1979. - 484 с.

В сборник включены научные труды зачинателя якутской художественной литературы А. Е. Кулаковского по верованиям, фольклору якутов и якутскому языку. Впервые издаются легенды и былины, записанные и переведенные на русский язык А.Е. Кулаковским.

Книга предназначена для научных сотрудников, студентов, аспирантов и всех тех, кто интересуется этнографией, фольклором, вопросами языка народов Сибири.

Якуты. Опыт этнографического исследования. - 2-е изд., - М., 1993. - 736 с.

Вацлав Леопольдович Серошевский провел в Якутии 12 лет в качестве политического ссыльного. Судьба забросила молодого, едва достигшего варшавянина в самые отдаленные уголки Сибири. Однако ничто не могло погасить в нем любознательность будущего известного ученого и писателя. Живя бок о бок с якутами, разговаривая с ними на их языке, занимаясь ремеслом и земледелием, В.Л. Серошевский сумел собрать огромный фактический материал, который лег в основу его книги. Труд "Якуты", впервые изданный в Санкт-Петербурге в 1896 году, до сих пор остается наиболее полной и ценной монографией о якутах

Саргыны салайыныы / Розалия Бравина. - Дьокуускай : Бичик, 2013. - 64 с. - (Айыы суолунан).

Бэйэни хайдах "күрүөлэниэххэ" сөбүн, дьиэни туттарга туох тутуһуллуохтааҕын, саҥа дьылы көрсүүнү, уруу сиэрин-туомун, оҕо харыстарын ааптар 8 түһүмэххэ арааран суруйар. Кинигэҕэ киирбит сүбэлэр, быһаарыылар, өйдөтүүлэр хас биирдии киһиэхэ сирдьит буолуохтара. Бил, тутус, туһан.